پورتال خبری آبی پوشان آخرین خبرهای دنیای سیاست و اقتصاد و فرهنگ و هنر
مراسم اختتامیه نهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در تالار وحدت تهران با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونان فرهنگی وزیر برگزار شد .
گزارشی از اختتامیه نهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر را آماده کرده ایم که پیش روی شماست :
* جنتی: شعر امروز ایران عرصه کثرت در عین وحدت است
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم طی سخنانی ابراز داشت: با شناخت کم و کیف شعر ملت های دیگر، یگانگی و سرآمدی شعر فارسی و شرافت و قداستش بیش از پیش آشکار می شود.
وی افزود: هر کس که با گنجینه معنوی ادب فارسی نسبتی دارد، با سیر در شعر ملت های دیگر بیش از هر چیز، عظمت و شکوه حیرت آور فرهنگ خودی را در می یابد. والایی و بالایی آن را متذکر می شود و خود را به پاسداشت آن ملتزم می کند.
جنتی ادامه داد: شعر رکن وثیق و ستون فقرات فرهنگ ماست. رازبانان فکر و فرهنگ این مرز و بوم، عصاره ایمان و آرمان ما را در دل شعر تعبیه کرده اند تا پیام رسان آیندگان باشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: شعر عرصه صمیمیت و راستی و آیین و انصاف است و پاسداشت شعر، این میراث معنوی و ثروت ملی، پاسداشت حکمت و حریت به شمار می آید.
وی افزود: ما وارث تاریخی هستیم که از قرن چهارم تا اواخر قرن هشتم هجری، شاعرانش سرآمدان و پیشگامان اندیشه، حکمت و عرفان بوده اند. شعری که به قله ای چنین رفیع دست می یابد، هدهدی است که هم شاعر و هم مخاطب را با خود به سر منزل عنقا می برد و شاعری که به مقامی چنین والا می رسد، در فهم حقایق هستی پیشاهنگ خلق است.
عضو دولت تدبیر و امید شاعران را فاتحان فلات فضیلت و ساکنان حریم حقیقت دانست و گفت: شاعران پرده داران ملکوت امانت و راهپویان سلوک اقامت و سریر نشینان سلطنت سخن هستند.
وی ادامه داد: شاعران سلیمان سرزمین سکوت و صدایند و لبریزند از انتظار و حکمت و حیا و شرف. آنها خنیاگران بزم بزرگی اند. سراپای تاریخ گواه این مدعاست که هر شاعری چشم به حقیقت جهان گشود جهان را با کلید زبان گشود و زبان، ارمغان فطرت است که در آفرینش بی همتاست.
جنتی گفت: شاعران فارسی گو، مرتبتی بی مثال در خرد و اندیشه جهانیان دارند چرا که فراتر از ایما و الفبا، رساتر از گفتار و نوشتار عناصر سازنده جهان را به عقد نظم کشیده اند.
وزیر فرهنگ دولت یازدهم ادامه داد: شعر فارسی مظهر اعتدال طبع و توازن در بیان اندیشه و عاطفه و خیال است. اگر فلسفه،هسته خرد ورزی است، اگر اخلاق نسخه سعادت است، اگر تاریخ سرگذشت آدمی است، اگر جامعه شناسی آینه رفتار اجتماعی و روان شناسی آزمایشگاه رفتار فردی بشر است؛ شعر عصاره این همه را به کمال و کفایت خود دارد. چرا که از یک سو جلوه گاه اندیشه است و از دیگر سو طنین عاطفه. هم با تلطیف، عواطف و احساسات ارزش های الهی و فضایل انسانی را به ما متذکر می شود و هم با خود ما را به تماشاگه راز می برد تا راه پیوند و ارتباطمان را با حقیقت هستی بگشاید.
وی افزود: شعر هم تصویر فردیت و هم آینه اجتماع ماست. هم در روان و خود آگاه و انگیزه های فردی ما اثر گذار است و هم با هدف و حرکت اجتماعی ما پیوند دارد. جز شعر هیچ پدیده دیگری نمی تواند زبان را که مهمترین عنصر هویتی و یگانه محمل ارتباط و درک و دریافت ماست، به شایستگی صیانت کند و به نسل های آتی بسپارد.
جنتی گفت: شعر فارسی در طول تاریخ پر فراز و نشیب هزار ساله خود یادها و یادگاران فراوانی از خود به جا گذاشته است. روزی که مشیت الهی بر این قرار گرفت که مردم ما به بانگ بیدار باش آن پیک ربانی و مقتدای روحانی، امام خمینی (ره) از خواب تاریک غفلت برخیزند، افقی تازه در پیش چشم اهالی فرهنگ و هنر گشوده شد. تجلی این تغییر البته در شعر از دیگر هنرها بارزتر و چشمگیرتر بود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگ ادامه داد: شعر فارسی به مدد انقلاب عظیم اسلامی جانی تازه یافت و از نو درخشیدن گرفت. تغییر رنگ و آهنگ شعر نسل های پیش و ظهور و درخشش شاعران جوان، شعر ما را به عرصه ای بلند، رنگارنگ و سرشار از نوگویی و نوگرایی رساند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: شاعران دوران انقلاب اسلامی، در رجعت مردم ما به اصل خود و آیین و فرهنگ خودی سهیم شدند و خود و جهان را به اعتلای معنوی فراخواندند. شعر آنها نه فقط بازتاب عاطفه سرشار و خیال فعال، بلکه شورانگیز معنویت و قدسیت آرمان ها و اعتقاداتشان شد.
وی افزود: شعر فارسی به ویژه در بیش از سه دهه اخیر در انحصار اقشار و طبقات خاص نبوده بلکه آینه ای پیش روی توده های مردم گرفته است تا جلوه های حزن و سرور، عشق و نفرت، آرمان و حرمان و هیات و حیات خود را در آن ببینند.
جنتی ادامه داد: شعر امروز ایران، تنها عرصه قدرت نمایی شاعر برای نشان دادن تسلط وی بر الفاظ و معانی نیست بلکه طلایه دار عزت و کرامت انسانی، آگاهی اجتماعی، آزادگی و آزاداندیشی و پویایی و نوگرایی است.
وی گفت: نگاه شاعر امروز ایران به انسان و جهان، نگاهی به کلی تازه است و طراوتی و تپشی دلپسند و امید بخش دارد.
وزیر فرهنگ افزود: ضرب المثل “به کجا چنین شتابان؟” سطری از شعر محمدرضا شفیعی کدکنی شاعر هم روزگار ما و جمله مشهور “ناگهان چقدر زود دیر می شود” مصراعی از سروده زنده یاد قیصر امین پور شاعر بلند آوزاره انقلاب اسلامی است. حضور شعر این سرایندگان در ذهن و زبان جامعه امروز نشان دهنده عمق تاثیر و نفوذ این هنر در فکر و فرهنگ و سیر تحولات تاریخی و اجتماعی ماست.
وی گفت: گذشته از صبغه مردمی و پیوند با متن زندگی مردم، ویژگی دیگر شعر امروز چند صدایی و کثرت گرایی آن است. شعر کنونی ایران، عرصه کثرت در عین وحدت است. این کثرت از یک سو گواه ظهور فردیت شاعران در شعر آنان و از سوی دیگر نشانه رهیافت های نو درشعر فارسی است که هر دو موید رونق و حیات بالنده این هنر ارزشمند است.
جنتی اظهار کرد: آنچه در مقام داوری بر شعر انقلاب عرضه شده است معمولا یا رد و انکار تمام بوده و یا تحسین و اثبات مطلق. رسانه ها، مراکز فرهنگی و دانشگاه ها که کم و بیش به نشر و عرضه شعر این دوران اهتمام داشته اند، کمتر به نقد و تحلیل و بررسی علمی آن همت گماشته اند.
وی افزود: جشنواره شعر فجر فرصت و مجالی مغتنم است تا با عرضه داوری های دقیق، سنجیده و به حق، سروده ای اهل ذوق را به میزان آورد و با رونق بخشیدن به نقد، تحلیل، سبک شناسی و زیبایی شناسی شعر امروز فارسی، ضامن پویایی و شکوفایی آن شود.
* قزلی: بنیاد شعر و ادبیات داستانی، بنگاهِ سیاسی نیست
در ادامه مهدی قزلی دبیر اجرایی این جشنواره هم گفت: نهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر، امروز پس از یک ماه کوشش فراگیر در برگزاری محافل شعری، به طور متوسط هر پنج روز دو محفل، به روزِ پایانی خود رسید. حجمِ فعالیت‌های انجام شده در محافلِ شعری در سراسر کشور در گزارش‌های تصویری خدمت شما بیان شد. بنده تنها پنج نکته را که به نظرم برجسته‌تراست عرض می‌کنم.
وی به مواردی اشاره کرد و افزود: یکم؛ امسال برای نخستین بار ما محافل شعری را در کشورهای همسایه برگزار کردیم. البته میزانِ نزدیکیِ فرهنگی ما با کشورهای همسایه بیش از برگزاری یک جلسه‌ی شعری است، ولی خوشحالیم که در جشنواره‌ی امسال این فرصت پدید آمد که در افغانستان و جمهوری آذربایجان و عراق محفل شعری برگزار کنیم. این محافل، تأثیرهای خوبی بین جمع‌های ادبی و شعری این کشورها داشته و این ارتباط فرهنگی بیش از ارتباط‌های سیاسی یا اقتصادی به دوست‌تر شدن ما با همسایگان‌مان کمک می‌کند. ان‌شاءالله که این محافل در برنامه‌های آینده و سال‌های متمادی ادامه داشته باشد.
نکته‌ی دوم این است که برای نخستین بار بخشِ رقابتی با مبنای کتاب طرح‌ریزی و اجرا شده است. آن هم مبتنی بر آیین‌نامه‌ی شفاف و منتشرشده. کتاب‌های شعری که در سال گذشته چاپ شده‌اند مورد داوری قرار گرفته است. این، باعث شده که داوری‌ها انسجام پیدا کند و رقابت بین شاعرها و شعرهای‌شان جدّی‌تر دنبال شود. افزایش میزان جایزه این جشنواره به اندازه جایزه کتاب سال، با توجه به تغییر سازوکار بخش رقابتی، بخش مسابقه این جشنواره را هم بسیار نفس‌گیر کرده که امروز نتیجه این رقابت را می‌بینید. نتیجه‌ی داوری‌ها تا هفته‌ی آخر به طور قطعی مشخص نبود و وزیر محترم و معاون فرهنگی ایشان هم کمتر از یک روز است که از نتایج آن با خبر شده‌اند.
سوم؛ جشنواره‌ی امسال، یک جشنواره‌ی کم‌حاشیه بوده است. یعنی با این که برگزاریِ محافل باعث شده که همه‌ی سلیقه‌های شعری که در عناد با جمهوری اسلامی نیستند، دیده شوند و جلسه‌ها، پرشور و گرم برگزار شود، ولی در عین حال، از حاشیه‌هایی که به ضرر جریان‌های ادبی و شعری است دوری شد.
چهارم؛ در این بند هم اشاره‌ای می‌کنم به مشارکتِ بین ادبیات و سایرِ مجموعه‌های فرهنگ‌دوست که متأسفانه در کشورِ ما کم‌جریان و غریب است. امسال برای برگزاری جشنواره، توانستیم اعتماد برخی از سازمان‌های خارج از مجموعه‌ی وزارت فرهنگ و ارشاد را جلب کنیم. این همکاری هم در برخی محافلِ داخلی روی داد و هم در محافل خارجی. امیدوارم که ادبیات بتواند برای تبدیل شدن به یک جریانِ قدرتمند، از زیرِ دِینِ بودجه‌های دولتیِ فرهنگی، بیرون بیاید و در تعامل با مجموعه‌های دیگر شکوفا شود.
پنجم؛ بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان توانسته با عنایتِ الهی و پس از برگزاری جایزه ادبی جلال آل‌احمد و جشنواره شعر فجر، موقعیت خود را تثبیت کند و به عنوان تنها مجموعه‌ی ستادی مرتبط با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادبیات، بحث جریان‌سازی ادبی را قدرت‌مندتر پیگیری کند. بنیاد اکنون این پتانسیل را دارد که برنامه‌های ادبی متنوعی را در کشور اجرا کند تا عموم مردم مخاطب ادبیات باشند. برخی از این کوشش‌ها، مانند جلسه‌های ۱۷ دقیقه حرف حساب، شب‌های شعر ترانگیزان، سفرها و اردوهای نویسندگی در سال ۹۳ اجرا شد، ولی ظرفیت‌های ما بیش از این برنامه‌هاست و در عین حال شأن ادبیات در فرهنگ ما برنامه‌های بیشتری را هم می‌طلبد. امید که سخت‌افزار، نرم‌افزار، مغزافزار لازم در شأن ادبیات و بنیاد شعر و ادبیات داستانی، با تلاش مضاعف خود ما و عنایت مسئولین محترم به زودی زود فراهم آید.
من، در پایان، از هیأتِ محترمِ علمی، دبیرِ علمی، هیأتِ داوران و دبیرهای محافل، همه‌ی اعضای دبیرخانه جشنواره‌ی شعر فجر و همکارانم در بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان و همچنین از مجموعه‌ی معاونتِ فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و هم‌کاری‌ها و کوشش‌های‌شان سپاس‌گزاری می‌کنم. خوشحالم از این که وزارت ارشاد به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان اعتماد کرد و برگزاری مهمترین جایزه‌های داستان و شعر کشور را به ما واگذار کرد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: از خدا می‌خواهم که به ما توفیق دهد در انجام وظایف ستادی‌مان از قبیله‌گرایی، باندبازی، دسته‌گرایی دوری کنیم و آن طور که شأن ادبیات ملی کشورمان است با نگاه به همه‌ی جریان‌های قانونی ادبی کشور به جریان‌سازی ادبی کمک کنیم. از خدا می‌خواهیم که در جریان همه‌ی کارهایی که به داوری و تصمیم بستگی دارد به ما سعه‌ی صدر و دیده‌ی بینا عطا کند و ما را از حرف‌های درِ گوشی، اتاق‌های دربسته کذایی، سیاست‌بازی به دور دارد؛ که شاید دل‌بسته شدن به جریانی سیاسی، مانند آتشِ فروزان درخشش داشته باشد و حامی و تشویق فراهم کند، ولی باید به یاد داشت این آتش، آتشِ انبارِ کاه است؛ خاکستر شدنش نزدیک است و آنچه می‌ماند تلّی از سیاهی و اندوه و حسرت است. بنیاد شعر و ادبیات داستانی، بنگاهِ سیاسی نیست، به خط و ربط‌های سیاسی دیگر پنداشته توجه ندارد. معیار ما قانون است و طبق این معیار خود را ملزم به پاسخ‌گویی به خدا و مردم می‌دانیم.
* امینی: محافل شعرخوانی تمهیدی است برای ارائۀ شعر به مخاطبان حاضر در محافل و جلب نظر جامعه و رسانه ها به شعر امروز
اسماعیل امینی دبیر علمی در اختتامیه جشنواره بین المللی شعر فجر هم اینگونه سخن گفت که، در آغاز مراسم، شایسته است که یاد کنیم از دو شاعر نام آور که در سال ۱۳۹۳ در جوار رحمت الهی آرام گرفتند؛ نخست خانم سیمین بهبهانی، غزل سرای برجسته و خلاق و سپس، استاد مشفق کاشانی که یگانه‌ای بود در سخنوری و کرامات انسانی.
به گفته این شاعر، جشنوارۀ شعر فجر، در نهمین گام، برآیند تجربه‌ها و تلاش های برگزار کنندگان هشت دورۀ پیشین را پیش رو داشت و با هم اندیشی و مشورت صاحب نظران جامعۀ ادبی، در نهایت آیین نامۀ برگزاری جشنواره را در شورای علمی تدوین و تصویب کرد، تا شیوۀ برگزاری جشنواره، از تنگنای تصمیمات فردی و لحظه‌ای رها شود .
امینی متذکر شد: تمرکز بخش رقابتی جشنواره، در داوری کتاب‌های منتشر شدۀ سال گذشته، برای ارزیابی هر چه گسترده تر رهاوردهای شعر کشور در یک سال است.
وی افزود: هم چنین، محافل شعرخوانی تمهیدی است برای ارائۀ شعر به مخاطبان حاضر در محافل و جلب نظر جامعه و رسانه ها به شعر امروز که ادامۀ منطقی و خلف صالح ، شعر هزار سالۀ ایران است. شعری که همواره، سخن گوی زیبایی ، حکمت و معنویت بوده و آن شایستگی را یافته که تماشاگه راز باشد و سایه پرورد وحی و کلام الهی لقب گیرد.
دبیر جشنواره جوان فجر در پایان ابراز امیدواری کرد، حاصل نهمین جشنوارۀ شعر فجر، گسترش فضای فرهنگی و معنوی و اعتلای شعر این سرزمین دیر سال باشد.
* برگزیدگان ۳۰ سکه‌ای شعر فجر چه کسانی هستند؟
برگزیدگان در ادامه تقدیر شدند، اسامی برگزیدگان در نهمین جشنواره شعر فجر عبارتند از: در بخش شعر بزرگسال کتاب «روی جاده ابریشم شعر» سروده مرحوم قهرمان به عنوان برگزیده معرفی شد که فرزندش رضا قهرمان جایزه وی را دریافت کرد. در این بخش هیچ اثری شایسته تقدیر شناخته نشد.
در بخش کودک و نوجوان جشنواره شعر فجر «کیف پول من گرسنه است» اثر فاضل ترکمن شایسته تقدیر شناخته شد. همچنین برگزیده‌های این بخش به صورت مشترک به «هم روزنامه هم کلوچه» سروده مریم هاشم‌پور و مجموعه شعر «غم‌های قلابی» سروده شاهین رهنما برگزیده شدند.
همچنین در بخش درباره شعر جشنواره شعر فجر، کتاب «روایت سر دلبران» اثر قدرت‌الله طاهری شایسته تقدیر و عنوان کتاب برگزیده این بخش نیز به کتاب «فرهنگ شعر نوی فارسی» به قلم هیوا مسیح رسید.
در این جشنواره آثار شایسته تقدیر ۵ سکه بهار آزادی، لوح تقدیر و تندیس و آثار برگزیده ۳۰ سکه بهار آزادی، لوح تقدیر و تندیس جشنواره دریافت می‌کنند.
* شایستگان تقدیر کتاب سال هدیه گرفتند
بنا به این گزارش سیداکبر میرجعفری، محمدرضا طهماسبی و علیرضا رجبعلی‌زاده شایستگان تقدیر کتاب سال جمهوری اسلامی، هدایای خود را از دست سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزیر ارشاد دریافت کردند.
* حاشیه‌هایی در کنار متن اختتامیه جوان‌ترین جشنواره فجر
در ایستگاه پایانی جشنواره شعر فجر که به عنوان جوان ترین جشنواره فجر شمرده می شود شاعرانی چون محمدعلی بهمنی، جواد محقق، علیرضا قزوه، مصطفی محدثی خراسانی، شیرین‌علی گلمرادی، مرتضی امیری اسفندقه، رجبعلی زاده و… حضور داشتند.
کلیپ مختصری برای برگزاری این جشنواره و محافل آن در خارج از کشور تدارک دیده شده بود که برای حضار پخش شد.
از نکات جالب توجه و قابل ذکر اینکه در جشنواره شعر فجر که به نام و به کام شعر باید باشد، حتی یک شعرخوانی از جوانان یا پیشکسوتان تدارک دیده نشده بود و برای جشنواره‌ای با این وزن که حتی در گزارش خود به هزینه‌های این دوره در قیاس با قبل اشاره می‌کند، این بی توجهی در نوع خود عجیب بود.
اختتامیه شعر فجر با گزارش دبیران به کار خود پایان داد و وزیر ارشاد هم در سخنان خود از گذشته و فخیم بودن شعر در سرزمین کهن ایران سخن گفت و اشاره‌ای به مشکلات شاعران نکرد.
مهدی قزلی دبیر اجرایی شعر فجر هم در گزارش کار خود که از روی متنی آن را قرائت می‌کرد صراحتا گفت که بنیاد اکنون این پتانسیل را دارد که برنامه‌های ادبی متنوعی را در کشور اجرا کند تا عموم مردم مخاطب ادبیات باشند.
او اینگونه ابراز امیدواری هم کرد که؛ سخت‌افزار، نرم‌افزار، مغزافزار لازم در شأن ادبیات و بنیاد شعر و ادبیات داستانی، با تلاش مضاعف خود ما و عنایت مسئولین محترم به زودی زود فراهم آید.
در خاتمه سالار عقیلی به همراه همسرش حریر شریعت زاده که نوازنده پیانو بود به اجرای چند قطعه پرداختند که وزیر ارشاد پس از قطعه «وطنم» ایستاده برای این هنرمندان کف زد.
