داستان عجیب و غریب لغو تحریم های بانکی

 در حالی که لغو رسمی تحریم‌ها علیه ایران وارد دومین ماه شده است اما در عمل مهمترین بخش تحریم‌ها یعنی تحریم‌های بانکی همچنان به قوت خود باقی مانده است.

بر اساس توافق هسته‌ای همه بانک‌های خارجی (به‌جز بانک‌های آمریکایی) می‌توانند با ایران تعامل داشته باشند به‌شرطی که در تبادلات دلاری با ایران به‌طور غیرمستقیم از سیستم بانکی آمریکا استفاده نکرده باشند.

همین شرط اساس لغو تحریم بانکی ایران را زیر سؤال برده است. بانک‌های بزرگ خارجی دارای مراودات گسترده و پیچیده با شبکه بانکی آمریکا هستند و ایجاد کانال جزیره‌ای و جدا برای ارتباط با ایران به‌طوری که با مراودات این بانک‌ها با بانک‌های آمریکایی تداخلی نداشته باشد کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است که هزینه‌های آنها را افزایش می‌دهد.

به‌علاوه دولت آمریکا تنها عامل چاپ دلار در جهان محسوب می‌شود و هر دلاری که در اقتصاد جهانی جریان دارد از شبکه بانکی این کشور جریان یافته است.

این پیچیدگی‌ها باعث شده است تا بانک‌های خارجی در برقراری ارتباط با ایران دوباره فکر کنند و با وجود گذشت هفته‌ها از لغو تحریم‌ها به‌روی کاغذ اما در صحنه عمل اتفافی نیفتد.

سکوت معنادار و شیطنت آمیز مقامات آمریکایی نیز در این بین جالب توجه است. انتشار یک اطلاعیه ساده و شفاف از سوی وزارت خزانه داری آمریکا می‌تواند نگرانی بانک‌های خارجی را برطرف کند اما چنین اقدامی تاکنون انجام نشده است و داشتن چنین انتظاری از آمریکا غیرمنطقی به نظر می‌رسد.

شاید با توجه به ناامیدی دولت امید از موضع‌گیری دولت آمریکا در این خصوص بوده است که به التماس و اصرار و تهدید روی آورده است. معاون وزیر امور خارجه دیروز در دومین همایش تجاری ایران و اروپا گفت: بانک‌های اروپا بیش از حد احتیاط کنند در همکاری با ایران عقب می‌افتند.

رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی نیز در همین همایش با هشدار به بانک‌های اروپایی نسبت به تعلل در برقراری ارتباط با ایران گفت: هر نوع محافظه‌کاری بانکهای اروپایی به‌معنای از دست دادن فرصت اروپایی‌ها است و محافظه‌کاری دشمن بزرگِ از دست دادن فرصت‌ها محسوب می‌شود.

اما علاوه بر سیاست تهدید معاون رئیس کل بانک مرکزی از تلاش این بانک برای استفاده از کارت صندوق بین المللی پول خبر داد و گفت: از صندوق بین‌المللی پول تقاضا کردیم در مورد قانون مبارزه با پولشویی در ایران اظهار نظر کند که اعلام کردند در سال ۲۰۱۸ این فرصت برای اعلام نظر وجود خواهد داشت.

حمید تهرانفر در این باره گفت: ایران هراسی هنوز در شبکه بانکی وجود دارد و ما از صندوق بین المللی پول خواسته‌ایم مقررات ما را مرور کند تا بانک‌های کشورهای دیگر از این بابت اطمینان حاصل کنند.

ادعای حمایت ایران از فعالیت‌های تروریستی و پولشویی مبنای وضع تحریم‌های بانکی آمریکا علیه ایران بوده است و مقامات بانکی ایران امیدوارند با ارائه قوانین جدید درباره پولشویی این بهانه را از میان بردارند.

اگرچه ارتباط بیشتر بانک‌های ایران با سوئیفت برقرار شده است اما به‌دلیل ترس نهادهای مالی خارجی فعالیت‌های ایران در این شبکه بانکی بسیار محدود باقی مانده است. مقامات بانک مرکزی نیز هرگاه در برابر انتقادات نسبت به عدم‌احیای روابط بانکی ایران با خارج قرار می‌گیرند تأکید می‌کنند ارتباط ایران با سوئیفت برقرار شده است.

این در حالی است که سوئیفت به خودی خود ارزشی ندارد بلکه به‌مثابه ظرفی می‌ماند که در درون آن تعاملات بانکی بین هسته‌های مستقل بانکی انجام می‌گیرد و اگر بانکی نخواهد مبادله‌ای انجام دهد مانعی در برابر آن وجود ندارد.

الکس تورسبی، مدیر بانک ملی ابوظبی بزرگترین بانک امارات با اشاره به خودداری بانک‌ها از برقراری ارتباط با ایران گفت: «تحت شرایط جدید هیچ بانکی نمی‌تواند با ایران مبادلات دلاری داشته باشد».

این موضوع به دردسری سیاسی و اقتصادی برای رئیس جمهور ایران تبدیل شده است و باید دید دولت تدبیر چه تدبیری برای حل این مشکل به کار خواهد بست.